Wszystkie oleje silnikowe mają swoje określone funkcje. Za ich główne zadanie postrzegamy zapewnienie odpowiedniego smarowania ruchomych części silnika. Faktycznie, podstawową i najważniejszą funkcją olejów jest utworzenie trwałego filmu smarnego, który zapewni ochronę pracującym elementom. Mają one jednak również inne ważne zadania, spośród których należy wymienić:
Zasady doboru oleju do skrzyni biegów są identyczne, jak w przypadku oleju silnikowego – olej musi spełniać normy jakościowe i lepkościowe, określone przez producenta pojazdu. Prawda jest jednak taka, że pracują one w zupełnie innych środowiskach i chociaż ich podstawowa funkcja w postaci smarowania jest taka sama, różnią się znacznie pod względem zastosowanych dodatków. Wynika to z faktu stosowania bardzo zróżnicowanych materiałów do produkcji synchronizatorów takich jak mosiądz, molibden czy węglik spiekany.
Oleje silnikowe nie nadają się do pracy w skrzyni biegów. Nie posiadają dodatków tarciowych do współpracy z synchronizatorami, przez co biegi załączałyby się bardzo ciężko. Dodatkowo posiadają mniejsze ilości dodatków Extreme Pressure (EP), jak np. siarka, molibden, bor. Ich niedostatek może doprowadzić do zużycia lub zatarcia skrzyni (zależnie od jej obciążenia). W drugą stronę, olej przekładniowy nie mógłby być używany w silniku głównie z powodu braku rezerwy alkalicznej, czyli dodatków zasadowych neutralizujących kwaśne produkty spalania oraz mniejszej ilości dodatków dyspersyjnych zbierających zanieczyszczenia, takie jak sadza. Dodatkowo dodatki EP – siarkowo-fosforowe powodowałyby uszkadzanie czy zatykanie TWC czy filtrów DPF.
Technical Support Engineer w Total Polska - Andrzej Husiatyński
Kolejne ważne kwestie to lepkość oraz zakres temperatur pracy, które są bardzo różne w przypadku silnika i skrzyni biegów. Olej w silniku pracuje w znacznie szerszym zakresie temperatur. Oleje przekładniowe pracują w znacznie bardziej „sprzyjającym” środowisku np. pod względem temperatury.
Olej w silniku osiąga nawet 250 stopni w okolicach pierścieni tłokowych, co naraża go na utlenianie. W skrzyni biegów nie ma takich źródeł ciepła, olej grzeje się jedynie przez tarcie i rzadko osiąga temperaturę powyżej 100 stopni Celsjusza. W TotalEnergies zwracamy jednak uwagę, że olej w skrzyni musi być bardziej odporny na mrozy i działać odpowiednio już od startu, gdy nagrzewa się bardzo powoli. W skrzyniach biegów dodatkowo olej jest mocniej ścinany między zębami, co wymaga zastosowania innych dodatków podnoszących wskaźnik lepkości. Należy zatem stosować produkty zgodnie z ich przeznaczeniem. Mieszanie tych dwóch rodzajów olejów może w krótkim czasie doprowadzić do kosztownej awarii.
- Andrzej Husiatyński
Źródło: TotalEnergies