• Produkcja elementów układu hamulcowego dąży do zwiększenia wydajności i trwałości układu hamulcowego.
• Prawidłowa obsługa układów hamulcowych wymaga zastosowania odpowiednich narzędzi oraz procedur.
• O prawidłowym serwisowaniu elementów układu hamulcowego mówi Tomasz Kasparow, kierownik ds. produktu – hamulce w Delphi Technologies Aftermarket.
• Więcej informacji w polskiej (i nie tylko) branży aftermarketowej i motoryzacyjnej znajdziesz na stronie głównej Motofaktora. Jeśli chcesz być na bieżąco z najważniejszymi wiadomościami z branży – zapisz się na nasz newsletter.

Prawidłowa obsługa układów hamulcowych wymaga zastosowania odpowiednich narzędzi oraz procedur. Według Delphi Technologies, istnieje kilka kluczowych czynności, o których nie można zapomnieć podczas wymiany tarcz i klocków hamulcowych. Należą do nich kolejno:

Inspekcja: Przed wymianą jakichkolwiek części należy przeprowadzić dokładną kontrolę układu hamulcowego, w tym stanu klocków, tarcz, zacisków, elementów mocujących, linek hamulca postojowego, płynu hamulcowego, itp. Należy zwrócić szczególną uwagę na sposób zużycia klocków hamulcowych, ponieważ może to pomóc w ustaleniu możliwych przyczyn ich zużycia. Warto również sprawdzić pozostałe elementy pojazdu, ponieważ niektóre objawy, takie jak hałas hamulców mogą być uwypuklone, naśladowane, a nawet powodowane przez inne układy. Zignorowanie niektórych objawów już na tym etapie może skutkować późniejszym powrotem klienta.

Czystość: Przed montażem tarczy należy upewnić się, że piasta i powierzchnie mocowania tarczy hamulcowej zostały dokładnie wyczyszczone, a także są wolne od rdzy, brudu lub smaru, który mógłby spowodować późniejsze bicie tarcz. Wszelkie zanieczyszczenia pozostające na powierzchni mocowania tarczy mogą również przenieść się na klocki hamulcowe, zmniejszając ich współczynnik tarcia. Niestety, proces ten jest często ignorowany. Do czyszczenia tarczy należy używać szmatki i odpowiedniego rozpuszczalnika, a do piasty szczotki drucianej. Podczas montażu należy założyć czyste lateksowe rękawiczki, aby uniknąć dalszego przenoszenia zanieczyszczenia w postaci tłustych substancji na powierzchnię tarczy i klocków.

Co więcej, należy sprawdzić zacisk hamulcowy i jego elementy mocujące, upewniając się, że usunięte zostały wszelkie ślady korozji, nagromadzony brud i pył hamulcowy, ponieważ mogą one wpłynąć na dopasowanie i ruch zacisku. Ponownie, należy użyć szczotki drucianej, aby usunąć rdzę lub brud z prowadnic zacisku, wyczyścić lub wymienić osprzęt i wyczyścić wszystkie punkty styku klocków hamulcowych. Niewykonanie tych czynności podczas serwisowania hamulców może spowodować zatarcie/sklejenie klocków, hałas i przedwczesne zużycie hamulców.

Pomiar: Przed montażem należy sprawdzić, czy tarcza hamulcowa nie ma różnic w grubości. Za pomocą mikrometru mechanik powinien zmierzyć grubość tarczy w sześciu do ośmiu jednakowo odległych punktach na jej obwodzie – nigdy w jednym miejscu – oraz 10 mm od krawędzi. Następnie należy porównać wyniki z danymi technicznymi. Jeśli tarcza wykracza poza tolerancję producenta, musi być wymieniona; jako zasadę należy przyjąć, że maksymalne dopuszczalne odchylenie grubości wynosi około 0,015 mm. W przypadku pomiaru dokonanego po montażu tarczy, tolerancje będą się różnić w zależności od modelu – mniej niż 0,05 do 0,10 mm stanowi maksymalny limit bicia. Jeśli bicie po montażu tarczy wykracza poza tolerancję, należy ponownie sprawdzić dopasowanie tarczy do piasty, jeśli jest ono prawidłowe, należy następnie zdjąć tarczę i zmierzyć bicie na zespole łożysko/piasta.

Smarowanie: Mechanik powinien nałożyć wysokowydajny smar hamulcowy na wszystkie punkty styku metal-metal pomiędzy klockiem hamulcowym a zaciskiem. Nie wolno pokrywać smarem materiału ciernego, powierzchni tarczy lub gumowych części/podkładek! Należy pamiętać, że w przypadku smarowania elementów hydraulicznych, należy używać wyłącznie smarów wysokotemperaturowych przeznaczonych do układów tego typu (np. w obszarze czoła tłoka). Podczas szkoleń prowadzonych przez Delphi Technologies zawsze przypominamy, że nie wolno stosować smarów miedzianych, które nie są odporne na wysokie temperatury i mogą powodować korozję w wyniku reakcji ze stalą i aluminium.

Osprzęt: Podczas montażu nowych klocków hamulcowych zawsze należy wymienić elementy mocujące klocki do zacisku, tj. zaciski zapobiegające drganiom, sprężyny regulacyjne i sworznie. Są one narażone na takie samo ciepło, wilgoć oraz korozję jak klocki i tarcze, stopniowo tracąc swoje napięcie, przenosząc niepożądane wibracje, a także ruchy pomiędzy klockami i zaciskiem, które mogą powodować oraz wzmacniać hałas. Warto pamiętać, że Delphi Technologies oferuje kompletne zestawy montażowe zawierające wszystkie niezbędne elementy potrzebne do prawidłowego montażu tarcz i klocków.

Klocki z podkładkami: Należy pamiętać, aby podczas wymiany tarcz hamulcowych wymienić również klocki hamulcowe na nowe, ponieważ powierzchnia używanych już klocków jest dopasowana do powierzchni poprzedniej tarczy. Powoduje to, że używane klocki nie przylegają w pełni do nowej tarczy, co skutkuje brakiem wytworzenia maksymalnej siły hamowania. Z kolei stosowanie klocków hamulcowych z podkładkami zapewnia dodatkową izolację przed wibracjami i ciepłem. Wysokiej jakości klocki hamulcowe, takie jak Delphi Technologies, są dostarczane z podkładkami OE albo wstępnie zainstalowanymi, albo dołączonymi do zestawu, zgodnie z OE. Jeśli nie są dostarczone przyklejone do klocka, mechanik powinien pamiętać, aby prawidłowo umieścić podkładkę na tylnej stronie klocka przed montażem, w przeciwnym razie może ona powodować więcej hałasu niż pochłania. Najważniejsza zasada: nie używa się ponownie podkładek! Są one wystawione na działanie znacznej siły przy każdym użyciu hamulców i z czasem stracą swoją elastyczność i zdolność tłumienia. Jedynym wyjątkiem są podkładki ze stali nierdzewnej, zakładając, że są czyste i nie są skorodowane lub wygięte.

Moment dokręcenia: Elementy układu hamulcowego i koła muszą być prawidłowo dokręcone przy ponownym montażu. Nierównomiernie lub zbyt mocno dokręcone koła mogą doprowadzić do wypaczenia tarczy, szczególnie w przypadku tarcz cienkich, natomiast zbyt duży moment dokręcenia śrub pozycjonujących tarcze może spowodować zniekształcenie powierzchni styku piasty – w obu przypadkach może to spowodować pulsowanie pedału hamulca. Wartość właściwego momentu dokręcenia można znaleźć w instrukcji obsługi pojazdu.

Test drogowy: Ostatnim etapem wymiany jest pełny test drogowy. Aby odpowiednio przygotować klocki i tarcze należy wykonać jazdę testową z 10 przystankami przy zachowaniu 60% siły hamowania, z prędkością od 30 km/h do 100 km/h. Podczas tej procedury mechanicy powinni unikać silnego hamowania przy użyciu 100% siły lub aktywacji systemu ABS. Pozwoli to dwóm współpracującym powierzchniom, klockowi i tarczy, przenieść warstwę materiału na siebie – klockowi na tarczę i tarczy na klocek – w celu osadzenia ich razem i zapewnienia optymalnej skuteczności hamowania od samego początku.

„W całej procedurze nie można zapomnieć o wyborze części o odpowiedniej jakości. Na przykład oferta hamulcowa Delphi Technologies spełnia te same standardy co OE i gwarantuje wysoką jakość potwierdzoną testami. Tarcze warto dobierać po numerze VIN pojazdu, ponieważ może się zdarzyć, że w danym modelu, w tym samym roczniku występują tarcze o różnych średnicach, co zależne jest np. od wersji silnikowej oraz jednostkowej kompletacji pojazdu. Podsumowując, właściwie wykonany serwis układu hamulcowego to połączenie zarówno wyboru części, które dają nam pewność hamowania i bezpieczeństwo, jak również poprawnego ich zamontowania” – radzi Tomasz Kasparow, kierownik ds. produktu – hamulce w Delphi Technologies Aftermarket.

W przypadku samochodów z silnikami spalinowymi, hamulce są tradycyjnie uruchamiane przez hydrauliczny układ hamulcowy, który korzysta z płynu hamulcowego. Jedną z zalet pojazdów hybrydowych i elektrycznych (H/EV) jest ich zdolność do odzyskiwania energii hamowania, inaczej nazywana hamowaniem rekuperacyjnym.

Jak działa hamowanie rekuperacyjne? Podczas jazdy pojazdem z rekuperacyjnym układem hamulcowym silnik elektryczny pobiera energię z akumulatora, aby obracać koła, wytwarzając energię kinetyczną potrzebną do poruszania się. Jednak po uruchomieniu hamulców proces przełącza się w tryb odwrotny. Teraz energia kinetyczna, która była początkowo wykorzystywana do napędzania pojazdu, sprawia, że koła obracają silnik elektryczny, zamieniając go w rodzaj generatora. Zamiast zużywać energię elektryczną, silnik/generator zaczyna ją wytwarzać, wykorzystując energię kinetyczną pojazdu. Energia elektryczna jest następnie magazynowana w akumulatorze wysokiego napięcia, gdzie jest ponownie wykorzystywana do napędzania pojazdu. Ponieważ hamowanie rekuperacyjne przekształca energię kinetyczną pojazdu w energię elektryczną, jest w stanie go również spowolnić, podobnie jak hamulce hydrauliczne poprzez tarcie.

W większości przypadków silnik elektryczny/generator zapewni wystarczającą siłę hamowania, aby spowolnić pojazd. Jednak gdy pojazd porusza się z dużą lub bardzo małą prędkością, jest nieruchomy lub akumulator jest w pełni naładowany, zbyt gorący lub zbyt zimny, silnik elektryczny nie jest w stanie samodzielnie zapewnić wystarczającego momentu hamowania i będzie wymagał wsparcia hydraulicznego układu hamulcowego. W jakim stopniu będzie to w dużej mierze zależeć od pojazdu. Na przykład we wcześniejszej generacji Toyoty Prius (2001-2004) hamulce hydrauliczne nie są używane, dopóki prędkość pojazdu nie spadnie poniżej siedmiu mil na godzinę (ok. 11 km/h), z wyjątkiem potrzeby gwałtownych zatrzymań.

Co to oznacza dla serwisu hamulców? „Ponieważ hamulce hydrauliczne są zasadniczo systemem rezerwowym (dla H/EV), są mniej używane i teoretycznie powinny działać dłużej. Rzeczywistość może być jednak zupełnie inna — przy mniejszym zużyciu rdza i zanieczyszczenia mogą szybko narastać, wpływając zarówno na powierzchnię cierną tarczy, mocowanie klocka, jak i tłoczek zacisku/trzpienie suwaka. Tak więc kluczowe elementy układu hamulcowego nadal się zużywają – tylko inaczej. Weźmy jako przykład wspornik zacisku. Ze względu na korozję spowodowaną brakiem użycia hamulca, klocki hamulcowe mogą nie być w stanie całkowicie wycofać się z tarczy, powodując przyspieszone, nierównomierne zużycie. Alternatywnie, w zależności od miejsca korozji, klocki mogą nie stykać się prawidłowo z tarczą. W związku z tym jakakolwiek korozja na powierzchni ciernej tarczy nie zostanie całkowicie oczyszczona, co spowoduje również wżery w hamulcach tarczowych” – wyjaśnia Tomasz Kasparow.

Oczywiście czas użytkowania, warunki jazdy i czynniki środowiskowe, takie jak woda i zmiany temperatury, będą powodować zużycie elementów systemu. Tak samo jak w każdym innym pojeździe. Tak więc nadal najlepszą praktyką jest przeprowadzanie regularnych przeglądów konserwacyjnych całego układu hamulcowego raz na 2 lata, niezależnie od tego, czy jest to pojazd hybrydowy, elektryczny czy napędzany silnikiem spalinowym – należy pamiętać o przestrzeganiu środków ostrożności wyszczególnionych w instrukcji producenta pojazdu.

Eksperta Delphi Technologies Aftermarket  zapytaliśmy w jakim kierunku rozwija się rynek produkcji elementów układu hamulcowego.

„Produkcja elementów układu hamulcowego dąży do zwiększenia wydajności i trwałości układu hamulcowego, zwiększenia bezpieczeństwa podczas hamowania, a także zmniejszenia negatywnego wpływu na środowisko. Wraz z rozwojem pojazdów elektrycznych, trendem jest także produkcja hamulców, które są dostosowane do specyficznych wymagań takich pojazdów. W kontekście tarcz hamulcowych, innowacje technologiczne koncentrują się na zwiększeniu odporności na korozję, zmniejszeniu zużycia czy też poprawie odprowadzania ciepła oraz zmniejszeniu masy tarcz. W tym celu producenci stosują coraz częściej materiały kompozytowe, które są lżejsze i bardziej wytrzymałe niż tradycyjne materiały. W ofercie Delphi Technologies są dostępne cztery bi-metaliczne tarcze, które są połączeniem aluminiowego kołnierza i pierścienia ciernego z żeliwa wysokowęglowego co w efekcie skutkuje obniżeniem masy o ponad 15% w stosunku do standardowych tarcz. Przekłada się to jednoznacznie na obniżenie zużycia paliwa, emisji CO2 a same tarcze mają lepsze osiągi przy obniżeniu poziomu hałasu i drgań. Dodatkowo bi-metaliczne tarcze hamulcowe Delphi Technologies są pokryte ulepszoną powłoką Magni™, która przeszła rygorystyczne testy na ochronę przed rdzą, wydłużając żywotność tarcz hamulcowych” – mówi Tomasz Kasparow.

W przypadku klocków hamulcowych, trendy dotyczą poprawy trwałości, poprawy komfortu hamowania, zmniejszenia emisji hałasu a w szczególności redukcji pylenia. W tym celu producenci stosują różne materiały, w tym materiały organiczne, półmetaliczne i ceramiczne. Materiały organiczne charakteryzują się mniejszą wytrzymałością, ale zwykle generują mniej kurzu hamulcowego i hałasu. Klocki półmetaliczne są bardziej trwałe, natomiast mogą generować więcej pyłu hamulcowego i hałasu. Klocki ceramiczne charakteryzują się najwyższą trwałością, ale są też najdroższe.

Źródło: Delphi Technologies