Rosnąca świadomość prawna społeczeństwa oraz coraz szerszy dostęp do różnych form pomocy prawnej będą skutkowały jeszcze większą liczbą skarg, reklamacji, pozwów itp. Ale wciąż podstawowe pojęcia, takie jak gwarancja czy rękojmia, są mylone i jednocześnie niewłaściwie rozumiane zarówno przez serwisantów, jak i ich klientów. Spójrzmy zatem na zasadnicze podstawy odpowiedzialności warsztatu samochodowego. Tekst ten nie może być ujmowany w kategoriach porady prawnej. W sytuacjach grożących Czytelnikom znaczną odpowiedzialnością sugerujemy, aby zawsze skorzystać z fachowej pomocy prawnej.

Opisywana dalej gwarancja, a także rękojmia oraz niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową – rękojmia konsumencka od 2015 roku, nie wyczerpują ryzyka firmy. Są to szczególne i łatwiejsze z punktu widzenia klienta sposoby dochodzenia roszczeń od sprzedawców i usługodawców. Firma może wobec klienta odpowiadać także na tzw. zasadzie kontraktowej (w związku z zawarciem, a następnie nienależytym wykonaniem umowy) lub na zasadzie deliktu (tzw. czynu zabronionego), ale tematyka tego artykułu nie pozwala na szczegółowe rozwinięcie tej kwestii. Powiedzmy więc tylko, że zasadniczo w tych reżimach odpowiedzialności klient musi udowodnić przed sądem winę usługodawcy, czyli co najmniej nienależytą staranność w wykonaniu usługi. Czasami będzie to łatwe, czasami bardzo utrudnione, dlatego najczęściej klienci wybierają podstawy odpowiedzialności usługodawcy, takie jak: gwarancja, rękojmia czy niezgodność z umową (do końca 2014 roku, gdyż praktycznie od 2015 roku jest to rękojmia konsumencka). Wszystkie te trzy instytucje mają jedną wspólną cechę, która stanowi istotne ułatwienie dla nabywcy rzeczy bądź usługi: nie musi on wykazywać jakiejkolwiek winy (nienależytej staranności) ze strony usługodawcy – wystarczy, że przedmiot (lub usługa) ma wady lub też jest niezgody z zawartą przez strony umową.

Pierwszą rzeczą, z której musimy zdać sobie sprawę, a od której przede wszystkim zależna jest pozycja serwisu jako świadczącego usługę z jednej strony, a klienta z drugiej, jest posiadanie (bądź nie) przez tego ostatniego statusu konsumenta. Jeżeli świadczylibyśmy usługi tylko przedsiębiorcom (firmom), moglibyśmy spać w miarę spokojnie. Można bowiem w profesjonalnym obrocie (między przedsiębiorcami – firmami) w miarę swobodnie uregulować zasady ponoszenia odpowiedzialności. Przy relacjach z konsumentem jest już inaczej. Obowiązujące prawo zakłada słabszą z założenia pozycję konsumenta i chroni go na wiele sposobów.

Najogólniej mówiąc, konsument to osoba fizyczna, która nabywa rzecz lub usługę w celu niezwiązanym z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. W praktyce wiemy też, która osoba fizyczna działa prywatnie, a która jako przedsiębiorca. Ten ostatni, jak można założyć, zawsze poprosi o fakturę VAT, podając dane swojej firmy, w ramach której zamierza rozliczyć koszty zleconej usługi. Występujące zaś w obrocie spółki (w tym spółki cywilne), jeżeli to one są stroną transakcji, nigdy nie mogą mieć statusu konsumenta.

Gwarancja to najogólniej mówiąc dodatkowe zobowiązanie sprzedającego lub innej osoby (np. producenta czy importera części), dalej zwanego „gwarantem”, iż rzecz będzie sprawnie funkcjonować w określonym okresie, co z reguły potwierdza stosowny dokument. Wbrew powszechnej opinii gwarancja nie jest obowiązkowa i jest tak naprawdę dobrowolną deklaracją gwaranta.

Wyjaśnieniem dla powszechnego zastosowania gwarancji w obrocie jest m.in. fakt, iż gwarant ma swobodę w określaniu swoich praw i obowiązków, a także warunków zachowania praw gwarancyjnych przez nabywców. Tu można bowiem zastrzegać w zasadzie dowolne terminy, wyłączenia czy procedury realizacji uprawnień gwarancyjnych. Można np. zastrzec, iż rzecz będzie tylko naprawiana, a nie wymieniana na nową. Sprzedawca, proponując klientowi skorzystanie z uprawnień gwarancyjnych, często próbuje uniknąć surowszej odpowiedzialności grożącej z tytułu rękojmi czy niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową.

Powszechność gwarancji wynika także z faktu, iż ma ona zastosowanie zarówno w stosunku do przedsiębiorców, jak i konsumentów. Nie ma przeszkód, aby dla świadczonych usług naprawy samochodów udzielać gwarancji (co jest niekiedy czynione), próbując w ten sposób ograniczyć ryzyko związane z prowadzoną działalnością.

W pracach naprawczych (nie w samej diagnozie) najczęściej będziemy mieli do czynienia z umową o dzieło (nawet jeśli klient podpisuje „zlecenie”), gdyż chodzi zwykle o osiągnięcie konkretnego skutku w postaci naprawionego samochodu. Do umowy o dzieło znajdują zaś zastosowanie zarówno przepisy o rękojmi, jak również niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową (do umów zawartych przed 25 grudnia 2014).

Więcej można się dowiedzieć na szkoleniu 26 maja 2015 roku. Powiemy tam m.in. o rękojmi, czyli odpowiedzialności sprzedającego wobec nabywcy (zaszły tu również duże zmiany z końcem 2014 roku) oraz o odpowiedzialności z tytułu niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową, z którą będziemy mieć do czynienia jeszcze przez jakiś czas (wobec klienta będącego konsumentem) dla umów, które były zawarte przed 25 grudnia 2014 roku. Uczestnicy dowiedzą się m.in. także, jakie jest prawdziwe znaczenie druków warsztatowych (np. zlecenia naprawy), jak się maksymalnie zabezpieczyć przed roszczeniami, czy można zatrzymać samochód klienta, jeśli ten nie chce zapłacić za naprawę, a także już na etapie realizacji naprawy zabezpieczyć płatności od klientów. Będzie oczywiście również czas na pytania z własnej praktyki uczestników.

Więcej informacji o szkoleniu znajduje się tutaj, można się również kontaktować osobiście: info@motomarketing.pl, tel. 601 175 196.

Marcin Miśkowicz, radca prawny, Miśkowicz Pach i Partnerzy Kancelaria Radców Prawnych. Współpraca Maciej Matczak, Motomarketing.pl.

Artykuł sponsorowany przez firmę Motomarketing.pl