W większości modeli samochodów osobowych producenci sugerują wymianę oleju silnikowego i filtrów co 10, 15, 20 lub 30 tys. km. Praktycznie wszystkie instrukcje obsługi zawierają jednak zastrzeżenie, że interwały te należy skrócić, jeśli samochód jest eksploatowany w niekorzystnych warunkach. Wiele osób zadaje sobie w tym miejscu pytanie: co to są niekorzystne warunki?

Panuje powszechne przekonanie, że określenie „intensywna eksploatacja” oznacza dynamiczną, sportową jazdę, albo dużą liczbę kilometrów pokonywanych w ciągu miesiąca. Określenie „łagodna eksploatacja” kojarzy się zwykle z niewielkimi przebiegami, jazdą na krótkich odcinkach (praca, dom, sklep itp.), oczywiście z niskimi prędkościami. Taka klasyfikacja jest oczywiście niewłaściwa, ponieważ spora liczba kilometrów „autostradowych” może silnikowi mniej szkodzić niż pokonywanie codziennej, kilkukilometrowej trasy dom – praca – dom.

Intensywna eksploatacja to oczywiście jazda w okolicach „czerwonego pola obrotomierza”, ale nie tylko. Intensywną eksploatacją są bez wątpienia codzienne dojazdy do pracy na krótkim dystansie z niedogrzanym silnikiem, częste starty i częste wyłączenia silnika (praca kuriera), jazda w korkach. W takich warunkach olej może rozrzedzać się paliwem, a we wnętrzu silnika może gromadzić się wilgoć. Intensywna eksploatacja nie musi wynikać z warunków ruchu drogowego. Może być uwarunkowana np. niskimi lub wysokimi temperaturami otoczenia albo silnym zapyleniem (jazda w terenie, dojazd do posesji drogą gruntową itp.). Trudy eksploatacji zwiększają także inne okoliczności, jak np. holowanie przyczep lub jazda z maksymalnym obciążeniem.

Idealne warunki pracy dla każdego silnika spalinowego w samochodzie osobowym to praca w średnim zakresie obrotów przy roboczej temperaturze płynu chłodzącego i oleju. Takie warunki panują najczęściej podczas łagodnej jazdy autostradą z prędkościami rzędu 100-140 km/h (w zależności od pojemności silnika, mocy i liczby cylindrów). Z punktu widzenia kierowcy będzie to jazda z niewielkim naciskiem na pedał gazu, w „zielonym” zakresie obrotomierza, przy temperaturze płynu chłodniczego 90°C. Robocza temperatura oleju silnikowego to zakres od 80-100°C, z tym, że tylko nieliczne samochody mają taki wskaźnik. Warto zatem pamiętać, że olej osiąga swoją optymalną temperaturę nieco później niż ciecz chłodząca.

Filtr oleju wymienia się zawsze razem z olejem. Popularne czynniki, które skracają żywotność oleju to ogólne zużycie silnika, usterki układu paliwowego (nadmiar paliwa dostaje się do oleju), przegrzewanie się silnika, eksploatacja silnika niedogrzanego, częste pokonywanie krótkich odcinków, dynamiczna jazda, jazda z pełnym obciążeniem lub w trudnych warunkach drogowych (góry, trudny teren), awarie układu oczyszczania filtra cząstek stałych. Olej silnikowy wraz z filtrem wymienia się obowiązkowo po każdej awaryjnej procedurze oczyszczania filtra cząstek stałych w warunkach warsztatowych.

Kierowca nie ma w zasadzie możliwości oceny stanu filtra paliwa, a zatem pozostaje przestrzegać zaleceń w instrukcji obsługi. Interwał między wymianami powinien być skrócony w razie zatankowania kiepskiej jakości paliwa lub wystąpienia usterki w układzie paliwowym, która może wpłynąć na zanieczyszczenie filtra (np. pojawienie się opiłków w układzie).

O ile jest to możliwe (dogodna zabudowa kasety), filtr powietrza należy sprawdzać najlepiej co kwartał lub co pół roku. Przy lekkim zanieczyszczeniu można go wytrzepać, przy większym (mocne zanieczyszczenie pyłem, zaolejenie, zawilgocenie) filtr należy wymienić. Nawet czysty filtr należy wymienić po przejechaniu 30 tys. km, ponieważ wraz z upływem kilometrów zwiększają się jego opory przepływu (od przepływu powietrza zaprasowuje się warstwa filtrująca).

Filtr kabinowy należy wymieniać przynajmniej raz w roku. Jeśli samochód jest eksploatowany w warunkach wyjątkowego zapylenia lub tam, gdzie w powietrzu krąży wiele elementów roślinnych (pyłki, nasiona, liście) należy wymieniać go częściej, ponieważ będzie się znacznie szybciej zapełniał. Wrogiem filtra kabinowego jest wilgoć. Jeśli z jakiegoś powodu namaka (nieszczelna kaseta, zużyte uszczelki obudowy itp.) należy zadbać o usunięcie usterki i jego jak najszybszą wymianę.

Jak widać istnieje bardzo wiele czynników, które mogą być powodem skrócenia interwału między wymianami oleju czy filtrów. Oczywiście taka zmiana nie musi dotyczyć całego kompletu filtrów. Przykładem może być obowiązkowa wymiana oleju wraz z filtrem po zakończeniu procedury awaryjnego dopalania filtra cząstek stałych w warsztacie albo zwiększona dwukrotnie częstotliwość wymiany filtra powietrza w przypadku aut, które codziennie w drodze do domu poruszają się po dojazdowych drogach gruntowych – mówi Dominik Zwierzyk z PZL Sędziszów.

Źródło: PZL Sędziszów