Warto jednak zadać sobie pytanie, czy powinna być ona faktycznie najważniejsza? W końcu poprzez wlanie nieodpowiedniego oleju do naszego silnika ryzykujemy tym, że auto stanie się bardziej zawodne i być może odmówi nam posłuszeństwa w najmniej oczekiwanym momencie…

Jak zatem dobrać dobry jakościowo olej i na co zwrócić uwagę przy jego zakupie? Jak wyglądają prawidłowe testy środków smarnych w profesjonalnych laboratoriach? Na te i inne pytania odpowiada w naszym wywiadzie Paweł Mastalerek, A&I Technical Capability Manager w firmie BP EUROPA SE, będącej producentem oleju marki Castrol.

Paweł Mastalerek, Castrol Polska: Faktycznie na rynku można obecnie spotkać wiele olejów. Na pozór mają one podobne specyfikacje, szczególnie jeśli spoglądamy na podstawowe parametry lepkościowe. 5W-30, 5W-40 – te symbole zazwyczaj rozpoznajemy bez problemu, jednak to nie wszystko. Oleje różnią się między sobą użytymi technologiami, dodatkami uszlachetniającymi, jakością baz oraz normami producentów. Inne jest również podejście do testów laboratoryjnych.

Czyli w praktyce – olej o tych samych parametrach firmy X, może mieć zupełnie inny wpływ na nasz silnik niż renomowanego producenta.

W przypadku Castrol badania i testy wytrzymałości prowadzone są nieustannie w laboratoriach firmy oraz w rzeczywistych warunkach drogowych. Historia badań nad olejami sięga minionego wieku… Założyciel firmy Charles Wakefield współpracował z klientami i wiodącymi na świecie pionierami z branży motoryzacyjnej i lotniczej, tworząc przełomowe produkty ponad sto lat temu. Ta filozofia jest nam bliska do dziś.

Obecnie testy olejów są ciągle prowadzone między innymi w naszym Centrum Technologicznym Castrol w Pangbourne w Wielkiej Brytanii. Wiele badań jest przeprowadzanych wspólnie z partnerami Castrol – producentami aut. W laboratoriach bada się m.in. jakość bazy olejowej, ilość dodatków uszlachetniających, a także poziom zużycia silnika, który zdradza obecność w oleju takich metali jak żelazo, aluminium, miedź i molibden. Testy silnikowe przeprowadzane są m.in. na stanowisku badawczym, w komorze klimatycznej i na hamowni. Różnią się długością, przebiegiem czy obciążeniami. Próby prowadzane są również na różnych elementach: poszczególnych częściach, podzespołach i całych silnikach. Specjalne maszyny wykonują kilkanaście tysięcy cykli, dzięki którym można dosyć szybko sprawdzić właściwości środków smarnych w poszczególnych strefach silnika.

Kolejnym etapem badania olejów są próby na hamowniach silnikowych. Aby wyniki testu dobrze zinterpretować trzeba najpierw silnik rozłożyć, pomierzyć i zważyć wszystkie jego części, których zużycie nas interesuje i złożyć go ponownie. Taki silnik trafia na hamownię. Specjalnie dla niego tworzone jest łoże, w którym będzie pracował przez kilka lub kilkaset godzin. Gdyby jednak test samego silnika nie był wystarczający, możemy skorzystać z hamowni podwoziowej. Motocykl, auto osobowe czy ciężarówka mogą być przetestowane w różnych, czasem skrajnych warunkach. Można symulować jazdę po ulicach, autostradzie i po torze wyścigowym.

Oleje badane są na różne dodatkowe sposoby. Czasami nie wystarcza do nich nawet mikroskop! Jednym z najnowszych urządzeń w Pangbourne, jest spektrometr, który pozwala na wykrycie różnic na poziomie elektronów w związkach chemicznych. Urządzenie to bada próbki olejów przepracowanych oraz próbki nowe.

To co jest kluczowe z naszego punktu widzenia to wiarygodność, sprawdzalność, długość
i kompleksowość badań. Jeden test może wykazać bowiem błąd pomiaru (tak jest np. w przypadku hamowni podwoziowych, które zazwyczaj posiadają kilkuprocentowy błąd pomiaru), dlatego dopiero wiele zsumowanych wyników pozwoli nam na ocenę jakości oleju.

Oczywiście nie. Centra badawcze Castrol rozsiane są po całym świecie i jest ich aż 13. Warto jednak dodać, że nie tylko w centrach prowadzimy badania. W czasie ostatnich badań nad technologią Fluid TITANIUM, którą można znaleźć w oleju Castrol EDGE, przeprowadziliśmy specjalne i bardzo unikalne testy.

Do ich przeprowadzenia wykorzystaliśmy m.in. najtwardszą znaną naturalną substancję – czyli diament. Olej poddano ściśnięciu, a następnie zbadano go za pomocą promieni rentgenowskich emitowanych przez elektrony poruszające się z prędkością bliską prędkości światła. Badanie dowiodło, że Castrol EDGE z Fluid TITANIUM fizycznie zmienia swoją strukturę – staje się mocniejszy pod obciążeniem, tak aby zachować dystans pomiędzy metalowymi powierzchniami i zmniejszyć tarcie.

Inny test, opracowany we współpracy z Uniwersytetem Edynburskim, wykorzystywał synchrotron – pierwsze i jedyne tego rodzaju stanowisko testowe w branży olejowej. Badanie polegało na symulowaniu pracy układu rozrządu i analizie przenikaniu fal ultradźwiękowych pomiędzy krzywką i popychaczem pomiędzy którymi znajduje się film olejowy. Odbijanie i pochłanianie emitowanych fal zestawione ze zmianami obciążenia tego mechanizmu jednoznacznie udowadnia zmiany wewnątrz oleju. Wskazuje to na to, że olej zmienia stan z płynnego na stały zwiększając swoją wytrzymałość. To oczywiście nie jedyne badania nad tym olejem. Jak widać – również w tym pozornie konserwatywnym, „technicznym” obszarze można wykazać się dużą kreatywnością.

Jak najbardziej, wszystko to wynika ze zmian zachodzących we współczesnych silnikach. Konstrukcje aut są coraz bardziej zaawansowane, co przekłada się na wydajniejszą pracę i minimalizację kosztów eksploatacji. Nowoczesne silniki wymagają odpowiednich środków smarnych, które muszą precyzyjnie spełniać stawiane przed nimi zadania. Przy opracowywaniu nowego oleju najważniejszymi są takie parametry jak: energooszczędność, kompatybilność z wykorzystanymi systemami wtórnej obróbki spalin, obciążenia termiczne oraz planowane okresy wymiany oleju. Parametry te mają swoje odzwierciedlenie w finalnie zaprojektowanym oleju, ale też w użytych materiałach silnika, jego pasowaniach, jakości obróbki i montażu oraz opisie czynności serwisowych wykonywanych podczas eksploatacji auta. Dlatego kluczowe jest, aby producenci olejów oraz samochodów blisko ze sobą współpracowali.

Jesteśmy znani z innowacyjności i niezwykłych osiągów, dzięki czemu olej Castrol EDGE stał się preferowanym olejem dla wiodących na świecie producentów samochodów. Pracują z nami m.in. takie marki, jak: Audi, Volkswagen, Škoda, SEAT, Honda, Jaguar, Land Rover, Volvo i Ford. Dzięki partnerskiej współpracy zapewniamy najlepsze osiągi silnika milionom kierowców na całym świecie. Wiele nowych samochodów opuszcza linię produkcyjną z silnikiem zalanym olejem Castrol.

Współpraca przy produkcji olejów to jednak nie wszystko. Od 2017 r. firma Castrol ponownie została oficjalnym partnerem zespołu Renault Sport F1. Zgodnie z podpisaną w 2018 r. umową logo Castrol będzie widoczne na bolidach Renault w sumie przez pięć sezonów. W ramach tej współpracy firma dostarczy paliwa i środki smarne dla teamu Renault Sport F1 i będzie ważnym partnerem technologicznym dla tej ekipy. Nowa umowa oznacza także początek współpracy z grupą Renault-Nissan-Mitsubishi także na innych polach. Celem jest wspólna praca nad nowymi technologiami i rozwiązaniami z zakresu mobilności. Zresztą Formuła One to tylko jeden ze sportów motorowych, w które się angażujemy.

Przede wszystkim ze względu na normy i specyfikacje. Próbując dobrać olej silnikowy do samochodu, można natrafić na dwa różne rodzaje specyfikacji. Pierwszym z nich są oznaczenia klasyfikacji jakościowych API i ACEA. Organizacje te – szczególnie Europejska ACEA – bardzo często aktualizują swoje specyfikacje w odniesieniu do aktualnie panujących trendów rynkowych w konstrukcji silników. Drugim rodzajem norm powszechnie stosowanych są normy OEM – normy olejowe, wymagane przez konkretnych producentów samochodów.

Należy tu zwrócić uwagę na jedną istotną rzecz – posiadanie certyfikatu, a spełnianie wymagań to dwie różne rzeczy! Niektóre z olejów zawierają na etykiecie informację, że olej „spełnia wymagania”, czyli w praktyce… żadnych aprobat nie posiada. Stosując go w okresie gwarancji właściciel utraci gwarancję na pojazd (dotyczy producentów pojazdów wymagających własnych aprobat i norm OEM czyli np. VW, Audi, Skoda, SEAT, BMW, Mini, MB, Porsche, Opel czy Chevrolet). Dodatkowo, użycie oleju bez aprobaty po okresie gwarancji nie daje żadnej pewności czy silnik będzie odpowiednio chroniony!

Dlatego powtórzę jeszcze raz, dla bezpieczeństwa jednostki napędowej, przed zastosowaniem środka smarnego, należy sprawdzić czy dana marka oleju rzeczywiście posiada niezbędne aprobaty.

Dobierając olej do naszego modelu samochodu należy pamiętać, że powinien on być dobrany do konstrukcji danego silnika. Z pomocą przychodzą nam jednak sami producenci samochodów. Należy dobrać taki olej, który będzie miał lepkość określoną w instrukcji oraz będzie posiadał wymaganą w niej normę jakościową. Jeszcze łatwiej jest wybrać olej na dolewkę, gdy producent naszego auta nie określa norm własnych, lecz opiera się na specyfikacjach API lub ACEA, według których sklasyfikowane są niemal wszystkie oleje. A co, jeśli nie posiadamy instrukcji? Tu wesprą nas sami producenci najlepszych olejów, którzy, udostępniają na swoich stronach www aplikacje „dobierz olej”, które precyzyjnie wskazują, który olej z dostępnych na lokalnym rynku będzie najodpowiedniejszy dla naszego samochodu.

Przy współczesnych silnikach dobry jakościowo i wytrzymały olej to podstawa. Aby mieć pewność, że silnik będzie służył nam długo warto postawić na zaawansowane technologicznie i gruntownie przetestowane oleje silnikowe, które mogą pochwalić się certyfikatami organizacji standaryzujących na rynku olejów oraz producentów. Tu na szczęście z pomocą przychodzą oleje renomowanych producentów takich jak np. Castrol.