Kolejny rozdział zmian w gospodarce odpadami i opakowaniami
Nowy projekt ustawy przewiduje wprowadzenie obowiązku oznakowania opakowań wzorami wskazującymi do jakiej frakcji odpadów powinno trafić opakowanie po zużyciu produktu oraz odpady w nim zawarte. Wzory oznakowania opakowań na drodze rozporządzenia ma określić minister środowiska, a w przypadku stosowania opakowań niespełniających wymagań przewidywane jest nakładanie kar administracyjnych wysokości od 10 000 zł do 50 000 zł.
Jak czytamy w uzasadnieniu projektu, zawarta w nim regulacja dotyczy przedsiębiorców, w tym mikroprzedsiębiorców oraz małych i średnich przedsiębiorców wprowadzających produkty w opakowaniach, wytwarzających opakowania, importujących opakowania oraz dokonujących wewnątrzwspólnotowego nabycia opakowań i ma ułatwić użytkownikom końcowym właściwe segregowanie odpadów, które wciąż dla wielu jest problematyczne.
Głos ws. tego projektu zdążyła już zabrać Konfederacja Lewiatan, która ma wątpliwości co do terminu wprowadzenia powyższych zmian, a mają one wejść w życie 1 stycznia 2021 r.
Popieramy ideę oznakowania środowiskowego produktów w opakowaniach jako działanie zbliżające naszą gospodarkę do modelu obiegu zamkniętego. Oznakowanie produktów ułatwiające sortowanie odpadów opakowaniowych to jedna z najbardziej skutecznych form edukacji społeczeństwa w zakresie postępowania z odpadami. To niezbędny element systemu zarządzania odpadami opakowaniowymi, który powinien zostać w Polsce wprowadzony tak szybko, jak to możliwe. Zwracamy jednak uwagę, że wdrożenie tego obowiązku w naszym kraju jest zdecydowanie przedwczesne.
radca prawny, ekspert Konfederacji Lewiatan - Dominik Gajewski
Zdaniem przedstawicieli Konfederacji Lewiatan ważne jest zbudowanie efektywnego systemu gospodarowania odpadami opakowaniowymi. W Polsce taki system dopiero powstaje i w odróżnieniu od większości krajów Unii Europejskiej u nas jeszcze wprowadza się przepisy dotyczące zasad finansowania systemu gospodarki opakowaniami w ramach Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta, co sprawia, że powyższa ustawa dla zachowania porządku powinna być wprowadzona później.
Na początek KL zaleca określenie elementów strategicznych: sposobu finansowania systemu, w szczególności dofinansowanie rozwoju jego kluczowych składowych, jak sortowanie i recykling. Jej zdaniem trzeba też odpowiedzieć na pytania: Jakie rodzaje opakowań i w jaki sposób sortowane mogą być poddane recyklingowi obecnie, a jakie będą mogły być po wdrożeniu systemu gospodarki odpadami w ramach Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta.
Obecnie takich danych w skali Polski nie ma, a dostępne informacje częściowe są często sprzeczne. Trudno jest więc zebrać jednoznaczne informacje o sposobie sortowania odpadów opakowaniowych pochodzących z poszczególnych branż.
Za bardzo ważne KL uważa również to, żeby wprowadzanie oznakowania środowiskowego opakowań odbywało się w sposób nie naruszający zasad funkcjonowania wspólnego rynku UE. Opakowania produktów konsumenckich nie mają charakteru „krajowego” i większość kategorii produktów wprowadza się do obrotu zgodnie z prawem wspólnotowym. Prawo UE reguluje również oznakowanie, w tym większość symboli i piktogramów.
Nie ma więc możliwości umieszczania na produktach 27 krajowych rodzajów oznakowania środowiskowego i na razie żadne inne państwo nie planuje wprowadzenia rozwiązań krajowych w tym zakresie. W ocenie Konfederacji Lewiatan najbardziej skutecznym sposobem informowania konsumentów o postępowaniu z odpadami opakowaniowymi byłby system wspólnotowy.
W sytuacji, gdy zasady sortowania i recyklingu w Polsce nie są ujednolicone i powszechnie znane uczestnikom łańcucha wartości opakowań, wprowadzanie oznakowania opakowań dla konsumentów wydaje się zdecydowanie przedwczesne.
- Dominik Gajewski
Trudno nie przyznać tu racji Konfederacji Lewiatan, bo w polskim prawie nie brakuje przypadków ustaw „pisanych na kolanie”, które w bliższej lub dłuższej perspektywie wymagają później korekt lub znaczących zmian, aby wszystko działało jak należy. Są też takie, które mimo widocznych błędów wchodzą w życie bez poprawek i mogą później powodować chaos prawny.
W przypadku przepisów dotyczących gospodarowania odpadami w ostatnich latach ten system w Polsce przechodzi masę zmian i przedsiębiorcy zanim przyzwyczają się do nich, to już muszą się nastawiać na kolejne wdrażane niedługo potem. Dlatego ustanowienie ogólnego systemu w tym zakresie o solidnych podstawach i zgodnego z unijnymi regulacjami powinno mieć wyższy priorytet niż ciągłe cząstkowe zmiany, które paradoksalnie mogą sprawy bardziej skomplikować niż ułatwić.
Wdrażany na terenie wspólnoty Europejski Zielony Ład przewiduje zmianę polityki unijnej dotyczącej deklaracji środowiskowych (environmental claims) stosowanych w odniesieniu do produktów i usług adresowanych do konsumentów, a konkretne działania regulacyjne przewidziane są w Planie Działań dotyczącym Gospodarki o Obiegu Zamkniętym już na 2020 i 2021 rok.
Regulacje te mają zwiększyć efektywność egzekwowania prawidłowości oznakowania środowiskowego i prawdopodobnie już niebawem nieuczciwe deklaracje środowiskowe (jak nieprawidłowe oznakowanie recyklowalności) zostaną obciążone wysokimi karami finansowymi.
Projekt ustawy wpisuje się więc w wizję Europejskiego Zielonego Ładu, ale niekoniecznie może dać oczekiwane efekty w założonym czasie. Należy więc mieć nadzieję, że ustawodawca wstrzyma się z wdrożeniem zapisów projektu do czasu opracowania solidniejszych podstaw polskiego systemu gospodarowania opakowaniami i odpadami opakowaniowymi.
