• Fakty i mity dotyczące olejów przekładniowych.
• Co lepsze – statyczna czy dynamiczna wymiana oleju w skrzyni biegów?
• Jakie czynniki mają wpływ na degradację oleju w skrzyni biegów?
• Na te i inne pytania odpowiada Kacper Mateja, doradca techniczny klienta w firmie Ravenol.
• Więcej informacji w polskiej (i nie tylko) branży aftermarketowej i motoryzacyjnej znajdziesz na stronie głównej Motofaktora. Jeśli chcesz być na bieżąco z najważniejszymi wiadomościami z branży – zapisz się na nasz newsletter.

Tak, należy wymieniać olej w manualnej skrzyni biegów regularnie, zgodnie z zaleceniami producenta pojazdu. Nieprawidłowa obsługa i zaniedbanie wymiany oleju może prowadzić do problemów ze zmianą biegów, powodować np. hałasowanie łożysk skrzyni biegów oraz zdecydowanie może doprowadzić skrócenia jej żywotności.

Olej w skrzyni manualnej nie jest wystawiany na tak ekstremalne warunki jak olej silnikowy, ale nadal ulega degradacji w trakcie eksploatacji. Degradacja ta może prowadzić do tworzenia się osadów i złogów, które mogą być szkodliwe dla skrzyni. Ponadto, brak wymiany oleju może zwiększyć ryzyko zjawisk takich jak zacieranie czy powierzchniowe zużycie zmęczeniowe, co może prowadzić do poważnych uszkodzeń.

Interwał wymiany oleju w manualnej skrzyni biegów może się różnić w zależności od producenta, ale zazwyczaj zaleca się wymianę w okolicach 70 000 – 80 000 km. Jednak w przypadku intensywnej eksploatacji lub jeżdżenia w trudnych warunkach, warto rozważyć skrócenie tego interwału do około 50-60 tys. kilometrów.

Kontrola stanu oleju, jego barwy i zapachu może pomóc w określeniu, czy należy go wymienić wcześniej niż zaleca producent. W przypadku mocno zanieczyszczonej skrzyni biegów, może być konieczna nawet kolejna wymiana, aby zapobiec przyspieszonemu zużyciu nowego oleju.

Podsumowując, wymiana oleju w manualnej skrzyni biegów jest ważna dla zachowania jej prawidłowego działania i przedłużenia jej żywotności. Należy kierować się zaleceniami producenta pojazdu i regularnie kontrolować stan oleju, aby uniknąć poważnych problemów związanych z pracą skrzyni biegów.

Dynamiczna wymiana oleju w skrzyni biegów jest zazwyczaj lepszą metodą, zwłaszcza jeśli znamy historię serwisową naszego samochodu i przestrzegamy interwałów wymiany oleju, która powinna odbyć się w zależności od sposobu eksploatacji, co około 40 –50 tys. kilometrów. Ta metoda zapewnia wymianę do 95-100% oleju, dzięki czemu zapewniamy optymalne warunki pracy oraz wydłużamy żywotność podzespołów skrzyni biegów.

Jednak w przypadku pojazdów, które mają przebieg powyżej 150 tys. km. i nigdy wcześniej nie przeprowadzono wymiany oleju w skrzyni biegów, rozważenie początkowej wymiany statycznej może być lepszą opcją. Ta metoda pozwala na wymianę do 60% oleju i może pomóc w usunięciu pewnej ilości zanieczyszczeń. Następnie, po przejechaniu 1-2 tysięcy kilometrów, warto przeprowadzić ponowną wymianę. Jeśli praca skrzyni po wymianach oleju uległa poprawie, to po przejechaniu 40 tys. kilometrów kolejną wymianę warto przeprowadzić metodą dynamiczną.

Warto pamiętać, że ostateczna decyzja jaką wymianę przeprowadzić powinna zależeć od oceny stanu skrzyni biegów przez mechanika podczas jazdy testowej oraz skontrolowania jakości oleju.

Jakość oleju ma istotny wpływ na żywotność skrzyni biegów w pojeździe. Można to porównać do wymiany oleju w silniku – każdy wie, że trzeba go regularnie wymieniać na nowy, ponieważ zaniedbanie przyczyniłoby się do awarii jednostki. Główne skutki zaniedbania serwisu oleju w silniku to spadek ciśnienia oleju, a to przyczynia się np. do braku kasowania luzu łańcucha rozrządu lub zatarcia elementów silnika.

Podobnie dzieje się w skrzyniach biegów – to również skomplikowane mechanizmy które ściśle współpracują z olejem, zwłaszcza wersje zautomatyzowane, w których wiele elementów pracuje ze sobą w bardzo precyzyjny sposób. Jeśli zaniedbamy serwis olejowy, to może dojść do zmniejszenia precyzji zmiany biegów, zatarć elementów, oraz finalnie do unieruchomienia z powodu utraty ciśnienia.

Warto wspomnieć, że okres całkowitej eksploatacji współczesnych aut jest określany przez producentów na około 8 lat i około 200 tys.km przebiegu. Brak wymiany oleju w skrzyni biegów na takim dystansie zazwyczaj oznacza jej poważne uszkodzenia. Jednocześnie regularna wymiana oleju co 40 tys. w przypadku automatycznych skrzyń oraz 60 tys. dla skrzyń manualnych może znacznie obniżyć koszty ewentualnego serwisu oraz wydłużyć okres bezawaryjnej eksploatacji.

Głównymi czynnikami degradującymi olej w skrzyniach biegów są obciążenia termiczne i procesy utleniania w warunkach eksploatacji. Im wyższa będzie temperatura oleju w skrzyni biegów, tym proces jego degradacji przyspiesza poprzez szybsze utlenianie i rozpad chemiczny cząsteczek oleju.

Najczęściej temperatura oleju w skrzyni biegów wzrasta ponad optymalny poziom podczas trudnych warunków jazdy, do których zaliczamy np. jazdę miejską w korku lub autostradą, jazdę w warunkach zimowych oraz użytkowanie o sportowym zacięciu. Optymalna temperatura pracy oleju waha się w przedziale 80-90o C. Każdorazowy wzrost temperatury oleju o 10o C skutkuje koniecznością skrócenia interwału wymiany o połowę.

Dodatkowo wpływ na przyspieszoną degradację oleju może mieć przedostająca się do skrzyni woda, wytrącana w wyniku różnic temperatur otoczenia. Olej, pochłaniając cząsteczki wody w długim procesie, traci swoje właściwości myjąco-dyspergujące. Olej w procesie pracy z czasem naturalnie się starzeje i traci swoje właściwości.

Z praktyki serwisowej wynika, że niezastosowanie właściwego interwału wymiany skutkuje wzrostem ryzyka tarcia i uszkodzenia skrzyni. Jeżeli eksploatujemy pojazd w warunkach ciężkich, najlepiej stosować interwał wymiany średnio co 45-60 tys. km (w zależności od typu przekładni i przeważających warunków eksploatacji). Degradacja oleju oraz utrata jego optymalnych właściwości następuje stopniowo i wzrasta w raz z absorpcją zanieczyszczeń, w wyniku czego warstwa filmu smarnego staje się coraz cieńsza, co przy wyższych obciążeniach doprowadza do zjawiska tarcia półsuchego, na skutek czego zachodzi odrywanie się drobinek metalicznych trafiających do obiegu, które powodują stopniowe, coraz większe, uszkodzenia.

Dlatego tak ważne w utrzymaniu poprawnego działania skrzyni biegów są regularne wymiany oleju zgodnie z zaleceniami.