Pojazdy o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 7,5t muszą być wyposażone w układ sprężonego powietrza. W oparciu o sprężone powietrze działa wiele systemów w pojeździe, może to być zawieszenie pneumatyczne, sterowanie skrzynią biegów, a także wtrysk AdBlue w katalizatorach SCR.

Podstawą właściwie działającego układu pneumatycznego jest czyste i suche powietrze. Odpowiednia czystość sprężonego powietrza jest zapewniana przez sprężarkę, która pobiera przefiltrowane powietrze z układu dolotowego silnika. Niemniej jednak, powietrze zawiera w sobie wilgoć, która może prowadzić do powstania wewnętrznej korozji ważnych elementów układu pneumatycznego. Gromadzące się cząsteczki wody w niskich temperaturach mogą zamarzać i blokować zawory. Dlatego po sprężeniu powietrze kierowane jest do osuszacza. Ten reguluje ciśnienie i przepuszcza ciepłe i wilgotne powietrze przez wkład osuszacza.

Obudowa wkładu osuszacza powietrza jest najczęściej wykonana z arkusza blachy stalowej. Z jednej strony jest szczelnie zamknięta pokrywą, natomiast z drugiej posiada otwory oraz gwint umożliwiający nakręcenie wkładu. Wewnątrz wkładu osuszacza znajduje się pojemnik napełniony środkiem osuszającym. Środek osuszający ma postać granulek wielkości około 1 do 3 mm. Granulki te to bardzo porowaty materiał, który pod względem chemicznym i fizycznym jest tak ukształtowany, by na swojej powierzchni mógł gromadzić parę wodną zawartą w powietrzu.

Legenda:

1. Sprężarka powietrza
2. Osuszacz powietrza z regulatorem ciśnienia
3. Zbiornik regeneracyjny
4. Wieloobwodowy zawór zabezpieczający
5. Zbiornik sprężonego powietrza
6. Zawór włączający
7. Siłownik hamulca postojowego

Zjawisko to zwane jest adsorpcją (przeciwieństwo absorpcji). Wiele małych porów, kanalików i otworów przekłada się na bardzo dużą powierzchnię. Jeden gram środka osuszającego posiada powierzchnię ponad 1 000 metrów kwadratowych. W celu lepszego zobrazowania: jeden kilogram środka osuszającego – ilość zazwyczaj występująca w zamontowanym w pojeździe wkładzie osuszacza powietrza – odpowiada powierzchni 200 boisk piłkarskich!

Gdy przepływa sprężone powietrze, po około 3 do 5 minut działania układu większość powierzchni granulatu jest wilgotna i zachodzi konieczność jego regeneracji. W tym celu dopływ sprężonego powietrza ze sprężarki jest przerywany, a z osobnego zbiornika regeneracyjnego przez wkład osuszacza powietrza przedmuchiwane jest powietrze w przeciwnym kierunku. Para wodna pochłonięta przez środek osuszający jest zabierana przez strumień powietrza i wraz z nim usuwana przez tłumik na zewnątrz do atmosfery. Dzięki temu środek osuszający odzyskuje zdolność pochłaniania wilgoci i cały cykl rozpoczyna się na nowo do momentu następnej regeneracji.

Regeneracja jest możliwa pod warunkiem osiągnięcia we wkładzie osuszacza odpowiedniego ciśnienia sprężonego powietrza. Brak osiągnięcia odpowiedniego ciśnienia może mieć kilka przyczyn. Jedną z nich mogą być niesprzyjające warunki jazdy (jazda na krótkich odcinkach z częstym unieruchomieniem silnika) lub niesprawny układ pneumatyczny, co może być przykładowo skutkiem uszkodzenia siłownika hamulca, nieszczelnego przewodu łączącego z przyczepą/naczepą, pękniętego miecha zawieszenia pneumatycznego lub zablokowanego przewodu wentylacyjnego. We wszystkich tych przypadkach sprężarka może wytworzyć wymagane ciśnienie z dużym opóźnieniem, a czasami w ogóle go nie wytworzyć. Gdy wymagane ciśnienie nie zostanie osiągnięte, sterownik nie otrzymuje sygnału pozwalającego uruchomić proces regeneracji wkładu osuszacza powietrza.

Brak regeneracji skutkuje wzrostem poziomu wilgoci we wkładzie osuszacza powietrza. Gdy dojdzie do pełnego nasycenia granulek środka osuszającego, czyli całkowitego pokrycia ich powierzchni wilgocią, we wkładzie osuszacza powietrza kondensuje się woda, która zalewa granulat. W efekcie wilgoć i skondensowana woda przedostają się do układu pneumatycznego, gdzie powodują poważne uszkodzenia.

Dzieje się tak, ponieważ z aluminium lub stali wykonanych jest wiele elementów, takich jak zawory kierunkowe, siłowniki hamulców oraz elementy zębate. Skutkiem przedostawania się wody do tych elementów jest korozja. W takim przypadku może dojść do zablokowania ruchomych elementów, takich jak zawory elektromagnetyczne. Ma to negatywny wpływ również na środek osuszający. Zbyt wysoka zawartość wody powoduje zwiększenie masy oraz zbrylenie środka osuszającego. Drgania powstające podczas jazdy oraz pulsowanie powietrza pochodzące od sprężarki powodują dosłownie rozbijanie granulatu i ścieranie go na drobny pył. Ten pył, wymieszany ze skondensowaną wodą, wydostaje się z wkładu osuszacza powietrza i zanieczyszcza układ pneumatyczny.

W wyniku silnej abrazji pył granulatu powoduje uszkodzenie wszystkich mechanicznych elementów układu pneumatycznego oraz blokowanie wszystkich ruchomych elementów. Skutkiem jest konieczność przeprowadzenia czasochłonnej naprawy całego układu pneumatycznego oraz wyjątkowo drogiej wymiany wszystkich uszkodzonych elementów.

Przestrzeganie poniższych zaleceń pozwala zapewnić właściwe działanie osuszacza powietrza:

• Zawsze należy przestrzegać zalecanych przez producenta pojazdu interwałów wymiany wkładu osuszacza powietrza. febi zaleca wymianę co rok.
• Należy unikać jazdy na krótkich odcinkach z częstym gaszeniem silnika.
• Należy regularnie kontrolować układ pneumatyczny pod kątem nieszczelności. Wszelkie nieszczelności i uszkodzenia muszą zostać natychmiast naprawione.
• Należy regularnie kontrolować ustawienie regulatora ciśnienia. Jeżeli nie jest on ustawiony właściwie, wymagane do regeneracji ciśnienie w układzie może nie zostać osiągnięte.

Więcej informacji technicznych można znaleźć na stronie: partsfinder.bilsteingroup.com

Źródło: bilstein group