Oświetlenie pojazdów na drogach ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa wszystkich użytkowników dróg. Wraz z rozwojem technologii producenci samochodów zaczęli stosować coraz to nowsze rozwiązania. Obecnie na drogach możemy spotkać samochody, które korzystają z różnego rodzaju oświetlenia. Nadal najbardziej popularnym rodzajem oświetlenia są tradycyjne żarówki halogenowe stosowane w reflektorach przednich takie jak H4 czy H7, pomocnicze zwane również sygnałowymi występujące w reflektorach tylnych i kierunkowskazach takie jak np. P21W, P21/5W czy W5W. Coraz częściej jednak pojawiają się samochody wykorzystujące inne rodzaje oświetlenia. Drugim najczęściej spotykanym rodzajem oświetlenia głównego jest lampa wyładowcza zwana potocznie żarówką ksenonową. Jej przewagą nad żarówką halogenową jest znacznie większa wydajność i efektywność, co bezpośrednio przekłada się na ilość światła przed samochodem. Ostatnie lata to zdecydowany rozwój oświetlenia LEDowego, które można spotkać w coraz większej liczbie aut. Producenci coraz chętniej sięgają po technologie LED przede wszystkim ze względu na fakt, że jest ona bardziej energooszczędna i oferuje lepszą jakość oświetlenia niż wspomniane tradycyjne żarówki halogenowe czy ksenonowe.

Należy w tym miejscu wspomnieć że coraz więcej samochodów wyposażona jest również w nowoczesne technologie adaptacyjnego oświetlenia, takie jak światła skrętu, automatyczne zmienianie świateł drogowych w zależności od warunków drogowych i otoczenia.

Niestety dla większości kierowców, na co dzień korzystających z dróg, spostrzeżeniem numer jeden na temat oświetlenia pojazdów poruszających się po drogach jest nieprawidłowe ustawienie świateł, co skutkuje oślepianiem kierowców nadjeżdżających z przeciwka, jak również ich nieprawidłowe używanie, o czym w dalszej części. Dodatkowo, wielu kierowców nie kontroluje na bieżąco oświetlenia w swoim samochodzie, co skutkuje częstym widokiem pojazdów w których oświetlenie jest niepełne np. jedna z żarówek jest przepalona.

Głównymi problemami związanymi z oświetleniem pojazdów poruszających się po drogach jest ich złe ustawienie, niedostateczne oświetlenie drogi lub nieprawidłowe używanie, co może prowadzić do różnych zagrożeń i sytuacji niebezpiecznych na drodze. Problem jest jednak bardziej złożony i wpływa na niego kilka kwestii.

Wracając do głównych problemów w oświetleniu pojazdów poruszających się po drogach, z którymi kierowcy spotykają się każdego dnia, możemy wymienić kilka. Do najważniejszych należą z pewnością te wspomniane już na początku. Główną bolączką nieprzerwanie jest problem nieprawidłowo ustawionych świateł w reflektorach co skutkuje oślepianiem kierowców nadjeżdżających z przeciwnej strony, stwarzając bezpośrednie zagrożenie w ruchu drogowym. Podobny skutek wywołuje nieprawidłowe używanie świateł, takie jak włączanie świateł drogowych w miejsce świateł mijania lub brak włączonych świateł w warunkach słabej widoczności. Kolejny ważny problem wynika z niedostatecznego oświetlenia obszaru przed pojazdem, jak i samego pojazdu. Wpływ na to może mieć stosowanie źródeł światła niskiej jakości, sam reflektor który z czasem traci swoje parametry (matowienie klosza reflektora oraz odbłyśnika) lub po prostu nieodpowiednia dbałość o oświetlenie skutkująca przepalonymi czy uszkodzonymi elementami.

Wszystko to może prowadzić do potencjalnie niebezpiecznych sytuacji, szczególnie w warunkach ograniczonej widoczności, takich jak noc, mgła, deszcz lub śnieg, oraz bezpośrednio wpływać na zmniejszenie komfortu jazdy.
W tym miejscu należy wspomnieć, że każde źródło światła stosowane w oświetleniu zewnętrznym pojazdu poruszającego się po drogach publicznych musi posiadać homologację ECE. Każdy reflektor jest zaprojektowany dla danego, konkretnego źródła światła (żarówka halogenowa, ksenon, LED) i tylko z nim spełnia normy homologacyjne.

Jakakolwiek modyfikacja np. zmiana żarówki halogenowej na LED skutkuje jej utratą. Stanowi to zagrożenie dla innych użytkowników dróg, a to dlatego że zmiana rodzaju oświetlenia sprawia, iż strumień świetlny wytwarzany w reflektorze również ulega zmianie.
Dodatkowy problem, w kontekście oświetlenia pojazdów poruszających się po drogach, stanowią również regulacje prawne, które w większości powstały w latach 50-tych ubiegłego wieku i nie były zmieniane w istotny sposób do dnia dzisiejszego (regulacje te stanowią podstawę np. przy badaniu oświetlenia podczas przeglądów okresowych na stacjach SKP).

Brak jednolitych standardów i procedur w całej Unii Europejskiej może prowadzić do różnic w procesie dopuszczenia retrofitów między poszczególnymi krajami. Procedury administracyjne związane z tym mogą być bardziej skomplikowane i czasochłonne w różnych krajach, co może prowadzić do opóźnień i dodatkowych kosztów dla właścicieli pojazdów. Organy regulacyjne mogą bardziej restrykcyjnie podchodzić do kwestii bezpieczeństwa i legalności retrofitów w niektórych krajach, co może wymagać dodatkowej dokumentacji i testów w celu ich dopuszczenia.
W Polsce sprawa wciąż tkwi w martwym punkcie, a w Ministerstwie Infrastruktury nie toczą się obecnie żadne prace, które miałyby to zmienić w sposób systemowy. Istniejące obecnie rozwiązania nakładające na każdego zainteresowanego indywidualny obowiązek homologacyjny wydają się wręcz abstrakcyjne.

Jeśli jednak kierowca jest zdeterminowany do tego, by zalegalizować stosowanie retrofitów w swoim aucie to teoretycznie może to zrobić. Musi jednak liczyć się z tym, że całą procedurę będzie przechodził indywidualnie. Aby jednak uzyskać takie indywidualne dopuszczenie, trzeba mieć świadomość, że cały proces jest wieloetapowy, czasochłonny i będzie wymagać zaangażowania kilku instytucji, nie wspominając o kosztach jakie przy tej okazji trzeba będzie ponieść. Po pierwsze należy udać się do ITS (Instytut Transportu Samochodowego) w celu zbadania działania retrofitów LED i potwierdzenia stosownym zaświadczeniem, że reflektory świecą prawidłowo oraz spełniają obowiązujące normy. Kolejnym etapem jest uzyskanie opinii rzeczoznawcy na podstawie zaświadczenia z ITS. Następnie udajemy się na badanie techniczne do SKP (Stacja Kontroli Pojazdów), gdzie diagnosta wydaje zaświadczenie, iż oświetlenie w samochodzie działa prawidłowo.

W Niemczech, procedura jest mniej skomplikowana, co może wynikać z bardziej elastycznych przepisów lub bardziej uproszczonych procedur administracyjnych. W każdym razie, aby poprawić proces dopuszczenia retrofitów w Polsce, konieczne są zmiany w przepisach, standaryzacja procedur oraz ułatwienie dostępu do niezbędnej dokumentacji i testów.

Odróżnienie dobrego retrofitu, który będzie działał prawidłowo, od złego, który może powodować problemy, może być trudne, ale istnieją pewne kryteria, które można wziąć pod uwagę.

Pierwsze na co należy zwrócić uwagę przy wyborze retrofitu są materiały z jakich został on wykonany. Na rynku zdecydowana większość retrofitów to produkty wątpliwej jakości bardzo często wykonane z materiałów metalopodobnych lub będących połączeniem różnego rodzaju materiałów niskiej jakości. Wysokiej klasy produkty charakteryzują się wykorzystaniem materiałów najwyższej jakości jak np. aluminium co jest kluczowe dla jego trwałości i skuteczności. Kolejnym bardzo ważnym elementem na jaki powinniśmy zwrócić uwagę przy zakupie ledowego zestawu do konwersji tradycyjnego oświetlenia samochodowego jest źródło światła czyli dioda LED. To ona odpowiada bezpośrednio za efektywność strumienia świetlnego, a więc ilość światła jaką widzimy.

Warto w tym miejscu nadmienić, że chipy LED niskiej jakości rozgrzewają się do bardzo wysokich temperatur, co wpływa bezpośrednio na ich wydajność i żywotność (LED po uzyskaniu temperatury granicznej ulega uszkodzeniu, a w najlepszym przypadku jego efektywność spada nawet o połowę). Z tego powodu bardzo ważne są zatem użyte w procesie produkcji komponenty i rozwiązania technologiczne. Ich głównym zadaniem jest właśnie ochrona retrofitu przed uszkodzeniem poprzez stabilizację napięcia i temperatury na diodzie (np. czujnik NTC). Ostatnia bardzo ważna rzecz to rodzaj chłodzenia, który został wykorzystany w danym produkcie. Na rynku możemy znaleźć dwa rodzaje chłodzenia – pasywne i aktywne. Pierwsze z nich ma formę radiatora, odprowadzającą ciepło całą swoją powierzchnią. Wadą takiego rozwiązania jest jego rozmiar, który musi być odpowiednio duży, by skutecznie spełniać swoją funkcję. Zdecydowanie lepszym i popularniejszym obecnie rozwiązaniem jest chłodzenie aktywne. Dzięki zastosowaniu ruchomego elementu w postaci wiatraczka, ciepło odprowadzane jest zdecydowanie skuteczniej mimo niewielkich gabarytów w przeciwieństwie do chłodzenia pasywnego. Dodatkowo, w dobrych retrofitach system chłodzenia wspomagany jest poprzez wykorzystanie miedzianego trzpienia, co dodatkowo wpływa na obniżenie temperatury na samej diodzie.

Przy wyborze warto również zwrócić uwagę na samo opakowanie. Dobre retrofity na tle pozostałych wyróżnia umieszczony na nim komplet informacji związanych z produktem oraz oznaczenia mówiące np. o dopuszczeniu do sprzedaży na danym rynku.

Kluczowe znaczenie dla parametrów oświetleniowych w przypadku retrofitów ma umiejscowienie elementu świetlnego jakim jest dioda LED. Dlatego tak ważne jest, aby znaleźć produkt, który został zaprojektowany w taki sposób, by prawidłowo współpracować z układem optycznym reflektora. Chodzi o to, aby była ona wypozycjonowany dokładnie tak jak skrętka w żarówce halogenowej. To podstawowy warunek prawidłowej współpracy retrofita z optyką reflektora gwarantujący, że strumień świetlny będzie skierowany w odpowiednie miejsce, a nie świecił w przysłowiowe niebo.

LED ma naśladować żarnik żarówki halogenowej, a więc powinien mieć podobne, czyli niewielkie gabaryty. A zatem nie zawsze im większy chip LED tym lepiej. Poprawne świecenie retrofitu oznacza, że zapewnia on optymalną widoczność na drodze, zarówno dla kierowcy pojazdu, jak i innych użytkowników dróg oraz nie oślepia innych kierowców na drodze. Światło powinno być wystarczająco mocne i jasne, aby umożliwić bezpieczną jazdę w różnych warunkach drogowych.

Pomimo wielu zalet jakie posiadają diody elektroluminescencyjne (LED) w odniesieniu do tradycyjnego oświetlenia takie jak żywotność, wydajność, efektywność czy oszczędność, nadal nieuregulowana jest kwestia prawna związana z procesem ich homologowania.

Europejskie normy na razie nie dopuszczają możliwości stosowania LED-ów zamiast żarówek halogenowych i pomocniczych na zewnątrz auta, czyli m.in. do świateł mijania, drogowych, pozycyjnych, kierunkowskazów czy podświetlenia tablicy rejestracyjnej. Wynika z tego jasno, że jakiekolwiek modyfikacje oświetlenia zewnętrznego w pojeździe np. na LED są niezgodne z obowiązującym prawem i mogą skutkować zatrzymaniem dowodu rejestracyjnego podczas kontroli drogowej. Co więcej jadąc na badanie okresowe samochodem, w którym nastąpiła wymiana elementów oświetlenia na LED możemy być pewni, że diagnosta nie dopuści takiego pojazdu do użytkowania na drogach publicznych (nie podbije dowodu rejestracyjnego).

Zgoła inaczej wygląda sytuacja w przypadku kiedy chcemy zmodyfikować oświetlenie na LED wewnątrz samochodu. Retrofity można tu stosować zupełnie legalnie we wnętrzu poprawiając w ten sposób jasność, zmieniając barwę światła, wydłużając trwałość oświetlenia i oszczędzając energię. Zatem jeżeli chcemy poddać konwersji tradycyjnego oświetlenia na LED w podsufitce, schowkach, podświetleniu nóg czy dolnej krawędzi drzwi możemy to zrobić bez konsekwencji. W takim przypadku diagnosta na stacji SKP bez wahania przybije pieczątkę w naszym dowodzie.

Przed zakupem zamienników LED warto dokładnie sprawdzić przepisy drogowe obowiązujące w danym kraju lub regionie, aby upewnić się, że wybrane produkty spełniają wszystkie wymagania.