W dokumentacji producenta pojazdu oraz w książce serwisowej (co niestety zdarza się coraz rzadziej) znajdziemy wykaz co należy skontrolować, a co wymienić przy przeglądach okresowych. „Sztandarowym” przykładem części eksploatacyjnych są wszelkiego rodzaju filtry. Biorąc do ręki książkę serwisową samochodu spotkamy się np. z informacją, że olej wraz z filtrem wymieniamy co 15 tys. km, filtr powietrza co 30 tys., a filtr paliwa co 60 tys. km. Okresy te wyznaczone są na podstawie testów, którym pojazd poddawany jest przed wprowadzeniem do masowej produkcji. Są to wartości uśrednione i w pewnych warunkach może się okazać że dane producenta należy poddać korekcie.

W artykule tym zajmiemy się okresami wymiany filtra powietrza. Warunki eksploatacji pojazdu mogą znacząco wpłynąć na kondycję tego elementu. Najczęściej oznacza to skrócenie przebiegu, po którym należy dokonać wymiany. Takie niekorzystne warunki to m.in. częsta eksploatacja w ruchu miejskim czy po drogach gruntowych.

Jak wiemy, zadaniem filtra powietrza jest zapobieganie przedostawaniu się zanieczyszczeń stałych do wnętrza silnika. Zanieczyszczenia te są szczególnie szkodliwe dla układu tłok – pierścienie tłokowe – cylinder. Dobra kondycja filtra ma też wpływ na trwałość przepływomierza powietrza i turbosprężarki. Jeśli samochód wyposażony jest w filtr DPF, to właśnie w nim mogą się osadzić zanieczyszczenia, które przedostały się przez filtr powietrza. Zanieczyszczenia te nie zostaną usunięte w procesie regeneracji filtra i mogą powodować jego stopniowe zatykanie. Oczywiste jest więc to, że jazda z niesprawnym filtrem powietrza prowadzi do skrócenia żywotności pojazdu.

Po zamontowaniu nowego filtra zaczynają się na nim osadzać zanieczyszczenia. Pewnym paradoksem jest to, że w miarę „zapełniania” się materiału filtracyjnego rośnie jego skuteczność. Okupione jest to niestety spadkiem przepustowości. Taki zatkany filtr powietrza powoduje pogorszenie osiągów silnika. W starych, nie posiadających sondy lambda silnikach benzynowych występował też wzrost zużycia paliwa.

Spadek osiągów silnika nie jest jednak jedynym możliwym następstwem jazdy z zatkanym filtrem powietrza. Duża różnica ciśnień powstająca po obu stronach zatkanego filtra może bowiem spowodować jego odkształcenie. Taki odkształcony filtr nie przylega dobrze do obudowy, więc przepływające powietrza może omijać przegrodę filtracyjną. Zjawisko to występuje zwłaszcza w filtrach panelowych o stosunkowo dużej powierzchni. Z praktyki warsztatowej znane są przypadki, gdy filtr został częściowo wciągnięty do rury łączącej komorę filtra z kolektorem ssącym.

Możemy teraz powrócić do pytania jak często wymieniać filtr powietrza. Najprostsza odpowiedź – wtedy, gdy stwierdzimy jego zabrudzenie. Wystarczy przy okazji np. wymiany oleju czy innych czynności serwisowych otworzyć komorę filtra i po prostu go obejrzeć. Aby stwierdzić, że nadaje się do wymiany nie trzeba specjalnie dużego doświadczenia. Jeśli ma za sobą przebieg rzędu 15 – 20 tys. kilometrów to zapewne zebrał już pewną ilość owadów, kurzu, liści, a plisy papieru zmieniły barwę na czarną.

Znany jest przypadek, gdy podczas przeglądu gwarancyjnego pewnego samochodu po przebiegu 30 tys. km do doradcy serwisowego zostało skierowane pytanie czy będzie wymieniany filtr powietrza. Doradca odpowiedział, ze po tym przebiegu nie jest to przewidziane. Kontrola filtra przed wizytą w serwisie wykazała, że jest on po prostu brudny. Filtr został oczywiście wymieniony na żądanie właściciela samochodu. Taką kontrolę serwis może wykonać nawet jeśli klient uważa, że nie ma jeszcze potrzeby wymieniać filtra. Naoczne przekonanie się o stanie filtra bardzo często powoduje szybką zmianę zdania przez klienta.

Wymieniając filtry należy oczywiście stawiać na produkty o odpowiedniej jakości. Skuteczności filtracji papieru użytego do produkcji pewno nie sprawdzimy, ale to czy posiada on odpowiednią ilość plis (czyli powierzchnię filtracji) już tak. Ważna jest też dokładność wykonania jego obudowy – chodzi głównie o szczelność i łatwość montażu. W niektórych samochodach producent przewidział zastosowanie filtra z metalową siatka wzmacniającą. Tanie zamienniki mogą jej nie posiadać, co grozi opisywanym wcześniej odkształceniem filtra.

Serwis wymieniający filtr powinien też dokładnie oczyścić wnętrze jego obudowy. Najlepiej skorzystać w tym celu ze zwykłego odkurzacza. Stosowane nieraz przez mechaników wydmuchiwanie zanieczyszczeń sprężonym powietrzem nie jest najlepszym rozwiązaniem, ponieważ mogą one dostać się np. do rury ssącej czy turbosprężarki. Dbałość o filtr powietrza jest dla trwałości silnika nie mniej ważna niż np. regularna wymiana oleju.