Wymiana klocków i tarcz hamulcowych w motocyklu
Producenci klocków i tarcz bardzo ściśle określają minimalną ich grubość , przy których należy je bezwzględnie wymienić. Klocki i tarcze hamulcowe (te ostatnie w znacznie mniejszym stopniu) w trakcie pracy podlegają procesowi ścierania, co jest procesem naturalnym i nieuniknionym.
Samo wycieranie się nie bywa jednak jedynym powodem wymiany tych podzespołów. Niekiedy ulegają one uszkodzeniom, dyskwalifikującym je do dalszej jazdy. Klocki hamulcowe niekiedy wykruszają się w mechanicznych procesach, gdy podczas jazdy dostają się między nie a tarcze obce twarde elementy. Mocno obciążane termicznie tarcze ulegają niekiedy zwichrowaniu, gdy gwałtownie będą chłodzone podczas wjechania np. w kałużę wody. W takich wypadkach również należy wymieniać te podzespoły.
Producenci motocykli na pierwszy montaż w pojazdach instalują zespoły tarcze-klocki o parametrach odpowiadających standardowemu użytkowaniu. Na rynku oferowane są jednak zamienniki o bardzo różnych parametrach, poprawiających skuteczność hamowania lub wydłużających ich okres eksploatacji.
Dobór parametrów przy wymianie zależy od indywidualnych preferencji użytkownika. Należy jednak bezwzględnie przestrzegać podstawowej zasady, aby w użytku drogowym stosować jedynie produkty homologowane.
Pierwszy krok - kontrola stanu klocków i tarcz hamulcowych
Większość motocykli skonstruowana jest w taki sposób, że do oceny stanu zespołu klocki-tarcze hamulcowe nie jest konieczny demontaż jakichkolwiek osłon, ani tym bardziej kół. Zdarzają się jednak niekiedy pojazdy, które (głównie z powodów dekoracyjnych) mają zainstalowane osłony tarcz, które przed dokonaniem oględzin i pomiarów należy zdemontować. Problem dotyczy także motocykli wyposażonych w zestawy kufrów bocznych, które zasłaniają zaciski hamulcowe.
Każdy klocek hamulcowy ma konstrukcyjnie zaprojektowaną szczelinę służącą do oceny stopnia jego zużycia. Zaciski hamulcowe w motocyklu są tak skonstruowane, że szczelina ta jest widoczna, więc stan wytarcia klocków można ocenić samodzielnie, w dowolnym momencie, bez konieczności zlecania tej czynności serwisowi. Gdy szczelina na skutek ścierania się okładzin zniknie, lub ma minimalną głębokość dokonać wymiany kompletu klocków w zacisku.
Grubość tarcz hamulcowych w trakcie eksploatacji również zmniejsza się, więc należy regularnie kontrolować jej grubość. Do wykonania tej czynności najczęściej wystarczy zwykła suwmiarka. Jeżeli grubość tarczy zbliża się do określonego przez producenta minimalnej wartości, należy ją bezwzględnie wymienić. Tarcze mogą mieć też inne wady jak uszkodzenia powierzchni pracujących (głębokie rysy czy wżery, zwichrowania, pęknięcia, czy przegrzanie) które także dyskwalifikują je do dalszego użytkowania.
Jeżeli motocykl wyposażony jest w przednim zawieszeniu w dwie tarcze hamulcowe i dwa zaciski, operacji zawsze należy dokonywać na obu podzespołach. Jeżeli stopień zużycia tarcz, bądź klocków w obu zespołach są drastycznie różne, należy poddać kontroli całość układu hamulcowego. W prawidłowo pracującym układzie, stopień zużycia powinien być podobny na obu tarczach.
Jak powinna przebiegać czynność wymiany klocków hamulcowych
Wymiana klocków hamulcowych jest stosunkowo prosta i nie wymaga demontażu koła. Po unieruchomieniu motocykla w pozycji pionowej, procedurę należy zacząć od usunięcia części płynu hydraulicznego (ok 50%) ze zbiorniczka wyrównawczego. Zużywające się klocki hamulcowe powodują coraz większe wysuwanie tłoczków z zacisku, a przez to obniżanie się poziomu płynu hydraulicznego w zbiorniczku kompensacyjnym.
W trakcie eksploatacji motocykla należy okresowo kontrolować poziom płynu i w razie potrzeby go uzupełniać. Przy operacji wymiany klocków hamulcowych należy więc usunąć część płynu hydraulicznego ze zbiorniczka, aby podczas procesu cofania cylinderków do pozycji pierwotnej, uniknąć wylewania się jego nadmiaru. W większości konstrukcji motocyklowych zbiorniczek umieszczany jest zazwyczaj bezpośrednio na pompie hamulcowej lub tuż obok niej.
Teraz można przystąpić do wymiany klocków. Procedurę rozpoczyna się o czyszczenia sprężonym powietrzem zacisku z pyły i błota, tak aby uzyskać dostęp do wszystkich jego elementów. Następnie odkręcamy zacisk od zawieszenia koła i demontujemy z motocykla. Teraz należy zdjąć zabezpieczenia sworzni, a następnie same sworznie oraz zdemontować klocki. Specjalistycznym przyrządem wciskamy tłoczki zacisków w obudowę. Jeżeli na zacisku widoczne będą ślady zaolejenia należy poddać go szczegółowej kontroli i ewentualnej naprawie.
Jeżeli zacisk nie wymaga naprawy należy umyć go specjalistycznym odtłuszczającym preparatem „break-cleaner” i zainstalować na motocyklu. Śruby mocujące zawsze należy dokręcać momentem siły podanym przez producenta. Dla pewności można przedtem posmarować je klejem do połączeń gwintowych. Do tak przygotowane go zacisku zakładamy nowe klocki hamulcowe, sworznie i zabezpieczenia, w kolejności odwrotnej niż przy demontażu.
Po zamontowaniu klocków należy kilka razy silnie wcisnąć dźwignie hamulca, tak, aby ułożyły się one prawidłowo, a następnie tarcze klocki jeszcze raz przemyć płynem odtłuszczającym i osuszyć sprężonym powietrzem.
Wymiana tarcz hamulcowych
W odróżnieniu do samochodu, pojazd dwukołowy wymaga znacznie bardziej solidnej stabilizacji, przed demontażem koła. W przeciwieństwie do konstrukcji samochodowcy do wymiany tarczy hamulcowej niezbędny jest bowiem demontaż koła z piastą, do której mocowane są tarcze. Nie dotyczy to jedynie niektórych modeli, w których zainstalowany jest w tylnym zwieszeniu wahacz jednostronny.
Usunięcie koła z motocykla zaczyna się od wymontowania jego osi, która mocowana jest na końcach amortyzatorów teleskopowych (przednie zawieszenie), lub w wahaczu (tylne zawieszenie). W przypadku koła tylnego w niektórych konstrukcjach konieczne jest wcześniejsze usuniecie elementów takich jak osłony czy kufry boczne. Po demontażu koła w pierwszej kolejności należy je mechanicznie oczyścić i umyć.
Ze zdemontowanego i oczyszczonego koła należy odkręcić zużytą tarczę (lub dwie tarcze, jeżeli taka jest konstrukcja w układzie przedniego koła), a następnie w jej miejsce zainstalować nowe zamienniki, a śruby dokręcić kluczem dynamometrycznym z momentem siły zalecanym przez producenta. Gdy wymieniamy jedynie tarcze (bez klocków) ponowny montaż koła znakomicie ułatwi odkręcenie zacisków hamulcowych przymocowanych do zawieszenia.
Po zamontowaniu koła w zawieszeniu, wykonując czynności w odwrotnej kolejności niż przy demontażu, należy dokręcić wszystkie połączenia śrubowe kluczem dynamometrycznym, z właściwym momentem sił. Taka kolejność operacji dotyczy przedniego koła. Jeżeli motocykl wyposażony jest w łańcuch napędowy tylnego koła, to przed pełnym dokręceniem wszystkich śrub należy skontrolować i ewentualnie wyregulować jego luz. Gdy łańcuch jest już prawidłowo napięty, dokręcamy właściwym momentem siły dokręcamy nakrętkę osi.
Kolejną operacją jest zainstalowanie zacisku (lub zacisków) hamulcowych, kilkukrotne przyciśniecie dźwigni hamulca, oraz uzupełnienie stanu płynu hamulcowego. W niektórych konstrukcjach ostatnią czynnością bezie montaż wcześniej zdjętych osłon czy kufrów bocznych, co nie zawsze jest czynnością łatwą.
Pamiętajmy, że w czasie eksploatacji tarcze i klocki układu hamulcowego ulegają procesowi ścierania i dla bezpieczeństwa jazdy ich stan należy co jakiś czas kontrolować.
Polecamy także:
Motocykl – przednie zawieszenie – typowe usterki i serwisowanie
Motocyklowe zawieszenie tylnego koła
Motocyklowe skrzynie biegów – część 1
Motocyklowe skrzynie biegów – część 2
Opony motocyklowe – klasyfikacja i oznaczenia
Tylne zawieszenie w motocyklu – diagnostyka i typowe usterki
Diagnostyka, konserwacja i wymiana zestawu napędowego w motocyklu
