We wtorek 15 grudnia będzie obradowała sejmowa podkomisja nadzwyczajna do rozpatrzenia trzech projektów nowelizacji ustawy Prawo o ruchu drogowym – jednego rządowego i dwóch poselskich. Projekt rządowy przewiduje szereg zmian, które obejmą zarówno kierujących pojazdami, jak i pieszych.

Projektowane zmiany przewidują rozwiązania mające na celu poprawę bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego. Analizy danych statystycznych dotyczących wypadków drogowych z udziałem pieszych wskazują, że w 2018 r. w porównaniu do danych za rok 2017 zauważalnie (-8%) spadła liczba wypadków z udziałem pieszych oraz ich ofiar śmiertelnych (-8,0%).

Tak znaczące zmniejszenie zagrożenia tej grupy niechronionych użytkowników dróg, które stanowi od wielu lat jeden z największych problemów bezpieczeństwa ruchu drogowego w Polsce, jest warte podkreślenia, ale jednocześnie należy zauważyć, że w latach 2016–2018 wzrosła liczba zabitych na przejściach dla pieszych. Wzrost ten w 2018 r. w stosunku do roku ubiegłego wyniósł około 4,4%, do roku 2016 – 7,8%, a do roku 2015 – 15,9% – czytamy w uzasadnieniu projektu nowelizacji ustawy Prawo o ruchu drogowym.

Z gromadzonych danych statystycznych wynika, że w 2018 r. odnotowano 3759 wypadków spowodowanych nieprawidłowym zachowaniem kierujących pojazdami wobec pieszych (obejmuje to: nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu na przejściu dla pieszych, nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu przy skręcaniu w drogę poprzeczną, nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu w innych okolicznościach).

Ocena wzajemnej relacji „pieszy – kierowca”, w tym również opinia społeczeństwa w zakresie zmiany przepisów związanych z przekraczaniem przez pieszych przejść dla pieszych, została wskazana w opracowaniu „Badanie zachowań pieszych i relacji pieszy-kierowca wrzesień–grudzień 2018 r.”.

W ankietach stanowiących element badania 78% pieszych i 72% kierowców zgodziło się ze stwierdzeniem, że powinno się położyć większy nacisk na egzekwowanie przepisu: „Kierujący pojazdem zbliżający się do przejścia dla pieszych jest obowiązany zmniejszyć prędkość, tak aby nie narazić na niebezpieczeństwo pieszych znajdujących się w tych miejscach lub na nie wchodzących”.

Ponadto 64% pieszych z dużych miast i 81% pieszych z małych miejscowości stwierdziło, że największym problemem ich bezpieczeństwa jest fakt, że kierowcy nie zatrzymują się, aby pieszy mógł bezpiecznie przejść przez jezdnię. Jednocześnie badania wykazały, że pojazdy w rejonie przejść dla pieszych (na odcinku 100 m) poruszają się z dużymi prędkościami i często przekraczają prędkość dozwoloną w danym obszarze.

Rządowy projekt nowelizacji ustawy Prawo o ruchu drogowym i rozszerza dotychczasowy obowiązek zachowania przez pieszego szczególnej ostrożności podczas przechodzenia przez jezdnię lub torowisko również na pieszego wchodzącego na jezdnię lub torowisko. Jednocześnie w treści projektu ustawy przewidziano zwiększenie zakresu ochrony pieszego w rejonie przejścia dla pieszych, przez nałożenie na kierującego pojazdem dodatkowych obowiązków.

Nowe brzmienie art. 26 ust. 1 ustawy – Prawo o ruchu drogowym zobowiązuje kierującego pojazdem (z wyłączeniem tramwaju), który zbliża się do przejścia dla pieszych, poza zachowaniem szczególnej ostrożności i ustąpieniem pierwszeństwa pieszemu znajdującemu się na przejściu dla pieszych – wymaganych dotychczas, do zmniejszenia prędkości tak, aby nie narazić na niebezpieczeństwo pieszego znajdującego się w tym miejscu lub na nie wchodzącego, a także do ustąpienia pierwszeństwa pieszemu wchodzącemu na to przejście, tj. również do zatrzymania pojazdu włącznie.

Jednocześnie na pieszym wchodzącym na przejście dla pieszych spoczywał będzie obowiązek zachowania szczególnej ostrożności, polegający na zwiększeniu uwagi i dostosowaniu zachowania do warunków i sytuacji zmieniających się na drodze, w stopniu umożliwiającym odpowiednio szybkie reagowanie. Rozszerzenie udzielenia pierwszeństwa pieszemu wchodzącemu na przejście dla pieszych w projektowanych regulacjach nie dotyczy tramwajów.

Projekt przewiduje także wprowadzenie zakazu korzystania z telefonu lub innego urządzenia elektronicznego podczas wchodzenia na jezdnię lub torowisko lub przechodzenia przez jezdnię lub torowisko, w tym również na przejściu dla pieszych – w sposób, który prowadzi do ograniczenia możliwości obserwacji sytuacji na jezdni lub torowisku lub przejściu dla pieszych.

Kolejna planowana zmiana: prędkość dopuszczalna pojazdu albo zespołu pojazdów na obszarze zabudowanym ma wynosić 50 km/h bez względu na porę doby, zamiast obecnych 60 km/h w godzinach 23:00–5:00 oraz 50 km/h w pozostałych godzinach. Rozwiązanie zmierza w kierunku poprawy bezpieczeństwa, w szczególności pieszych, jako niechronionych uczestników ruchu drogowego. Z analiz badawczych wynika, że różnica prędkości między 50 a 60 km/h ma istotne znaczenie w kontekście długości drogi hamowania pojazdu oraz potencjalnych skutków zdarzeń drogowych.

Nagminna na polskich drogach jest tzw. „jazda na zderzaku”, często w odległości 1–2 m za poprzedzającym pojazdem. Kierowca znajdujący się tak blisko innego pojazdu nie daje sobie żadnych szans na szybką reakcję w sytuacji awaryjnej, która wymaga natychmiastowego działania. W przypadku niezachowania odpowiedniej odległości ograniczone jest również pole widzenia, uniemożliwiając zidentyfikowanie przeszkody znajdującej się przed poprzedzającym pojazdem.

Tymczasem z badań ankietowych przeprowadzonych w 2015 r. dotyczących grupy 950 samochodów osobowych wynika, że z wiekiem maleje aktywność pojazdów i ich udział w rzeczywistym ruchu. Najwięcej samochodów zarejestrowanych i uczestniczących w ruchu drogowym jest w wieku do lat 15. Stanowią one 81% samochodów osobowych. W badaniach ankietowych zebrano informacje o wyposażeniu pojazdów w urządzenia bezpieczeństwa zarówno obowiązkowe, jak i nieobowiązkowe.

Wyniki analizy ankiet pokazały, że najczęściej wyposażenie pojazdów stanowią obowiązkowe urządzenia bezpieczeństwa. Są to: pasy bezpieczeństwa z przodu – 100% i z tyłu – 99,7%, zagłówki z przodu – 99,6% i z tyłu – 96,8%, poduszka powietrzna kierowcy – 93%, ABS – 86%, ESP – 46%. Wyniki ankiety pokazują, że udział samochodów osobowych uczestniczących w ruchu drogowym i wyposażonych w większość z ww. urządzeń bezpieczeństwa jest zadowalający. Jednocześnie wyniki tej ankiety pokazały, że około 22% samochodów osobowych biorących udział w rzeczywistym ruchu drogowym reprezentuje minimalny poziom bezpieczeństwa (pasy bezpieczeństwa, zagłówki).

W nowych samochodach osobowych (w sprzedaży od kilku ostatnich lat) montowane są systemy wspierające i informujące kierowcę o zagrożeniach oraz pomagające uniknąć wypadków lub zminimalizować ich skutki oraz obniżyć stres kierowcy. Jednym z tych urządzeń są czujnikowe systemy detekcji bezpiecznej odległości między pojazdami działające na zasadzie reguły, o której mowa w projektowanych regulacjach. Jeżeli odległość od jadącego z przodu pojazdu jest zbyt mała, system reaguje w czasie rzeczywistym, wskazując kierowcy na zbyt bliską odległość między pojazdami.

W ocenie Ministerstwa Infrastruktury zarówno posiadanie, jak i brak posiadania rozwiązań technicznych wspierających kierowcę w zachowaniu bezpiecznej odległości między pojazdami w pojazdach poruszających się po drogach nie zwalnia kierującego pojazdem z obowiązku zachowania ostrożności podczas jazdy, w tym z zachowania bezpiecznej odległości od poprzedzającego pojazdu.

W celu określenia obowiązku zachowania bezpiecznej odległości przez wszystkie rodzaje pojazdów jadących jeden za drugim na drogach szybkiego ruchu na tym samym pasie ruchu w art. 19 ustawy – Prawo o ruchu drogowym proponuje się dodać ust. 3a o następującym brzmieniu: „Kierujący pojazdem podczas przejazdu autostradą i drogą ekspresową jest obowiązany zachować minimalny odstęp między pojazdem, którym kieruje, a pojazdem jadącym przed nim na tym samym pasie ruchu. Odstęp ten wyrażony w metrach określa się jako nie mniejszy niż połowa liczby określającej prędkość pojazdu, którym porusza się kierujący, wyrażonej w kilometrach na godzinę. Przepisu tego nie stosuje się podczas manewru wyprzedzania”.

Zaproponowany w projekcie ustawy obowiązek zachowania bezpiecznej odległości między pojazdami ma dotyczyć tylko dróg ekspresowych i autostrad, czyli dróg publicznych, na których obowiązują najwyższe dopuszczalne prawem prędkości, tj. odpowiednio 120 km/h i 140 km/h. To właśnie na drogach ekspresowych i autostradach, jak wynika ze statystyk, niezachowanie odległości między pojazdami jest jedną z głównych przyczyn wypadków. Z danych Komendy Głównej Policji wynika, że w 2019 r. z tego powodu tylko na autostradach doszło do 94 wypadków, w których zostało zabitych 13 osób, a rannych zostało 143 osoby.

Projekt rządowej nowelizacji ustawy Prawo o ruchu drogowym dostępny jest TUTAJ